کتابخانه دیجیتال
دلیل ایجاد کتابخانه های دیجیتال:
مهمترین دلیل ایجاد کتابخانه های دیجیتالی فراهم نمودن شرایطی است تا ارائه اطلاعات بهتر از گذشته امکان پذیر باشد. این کتابخانه ها ، موسسات یا سازمانهایی هستند که منابع مختلف شامل منابع انسانی و تجهیزات مورد نیاز برای ارائه خدمات کتابخانه ای مثل فهرست نویسی ، رده بندی ، اطلاع رسانی ، روابط بین کتابخانه ای ، مواد آموزشی ، منابع کتابخانه ای و دیگر خدمات را با استفاده از شبکه های پر سرعت مهیا می سازند.
*کتابخانه دیجیتال و ایران
با توجه به تحقیقات صورت گرفته در این زمینه می توان گفت که کتابخانه دیجیتال به مفهوم واقعی خود در ایران وجود ندارد.آنچه که در ایران تحت عنوان کتابخانه دیجیتال مطرح و ایجاد گردیده است سیستم های مکانیزه کتایخانه است که اطلاعات مربوط به کتب مختلف را همراه با سرویس های موجود در یک کتابخانه از قبیل جستجو ، امانت دهی ، ثبت نام ،رزرو کتاب و ... در اختیار کاربر قرار می دهد.مانند سیستم مکانیزه کتابخانه ی دانشگاه های مختلف که خدماتی از قبیل دستیابی به اطلاعات کتاب شناختی ،جستجوی کتاب و...را در اختیار کاربران قرار می دهند.
در زمینه ی کتابخانه دیجیتال در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی فعالیت هایی صورت گرفته است اما کلیه ی این فعالیت ها یا به صورت طرح های در حال بررسی هستند یا همان اطلاعات کتابشناختی را سازماندهی کرده و یا در نهایت کتابخانه الکترونیکی ارائه کرده اند ولی در تمامی این فعالیت ها کتابخانه دیجیتال به مفهوم واقعی آن پیاده سازی نشده است.
کتابخانه ملی ایران پروژه ای را تحت عنوان کتابخانه دیجیتال در دست اقدام دارد ولی تا زمان تهیه این گزارش در سایت این کتابخانه بجز Logoکتابخانه ملی بقیه قسمت های آن عبارت در دست ساخت را به نمایش می گذارد. سایر دستگاه های دولتی, شرکتهای نیمه دولتی و شرکت های خصوصی نیز اقدام به ایجاد کتابخانه دیجیتال کرده اند ولی اغلب منابع اطلاعاتی آنها به صورت اخبار و یا گزیده ای از مقالات مختلف اند و منابع کتابخانه ای شامل کتاب, مجلات و .... در آن وجود ندارد مانند سایتهای مربوط به مجلات مختلف و یا اینکه با برقراری ارتباط با منابع خارج از کشور کتابخانه دیجیتالی ساخته اندکه اولا منابع داخلی در آن وجود ندارد یا به صورت بسیار محدود و اندک می باشد ،ثانیا بعلت عدم اطمینان به مجوز های استفاده از منابع خارجی ارتباطات ایجاد شده پایداری لازم را ممکن است نداشته باشد مانند سایتهای مختلفی که اجازه ی دانلود کتب مختلف انگلیسی و بعضا فارسی را برای کاربرنشان فراهم میکنند از جمله سایت قفسه و...
ویژگیهای کتابخانه های دیجیتال :
درکتابخانه‌های دیجیتال، علاوه بر اطلاعات کتابشناختی، امکان دسترسی به متن کامل بسیاری از منابع اطلاعاتی نیز وجود دارد و معمولاً محل نگهداری منابع اطلاعاتی نیز برای کاربران ناشناخته است ، به عبارت دیگر این کتابخانه ها علاوه بر یکپارچه سازی عملیات کتابخانه و خودکارسازی آن ، محل نگهداری منابع را نیز یکپارچه ساخته اند و کاربران برای مطالعه منبع مورد نیاز، نیازی به مراجعه به محل های گوناگون ندارند دراین‌کتابخانه‌ها ، اطلاعات و منابع به صورت الکترونیکی ذخیره می شود. بنابراین باید در مورد کیفیت، صـحت، دقت و نیز رعایت قوانین ( قانون کپی رایت یا حق مولف) کمال دقت را داشت. هزینه های دسـترسی به منابع باید متعارف و قابل کنترل باشد. تجهیزات و امکانات این کتابخانه ها ، پیشرفته و پیچیده هستند و خصوصاً روش های استفاده از رایانه و شبکه های محلی یا اینترنت برای جست و جوهای کامل و قدرتمند تا حدی پیچیده است. لذا کتابخانه ها باید راه هایی برای کمک به کاربران برای استفاده از این امکانات در نظر بگیرند. در این کتابخانه ها برخی کاربران مجاز می توانند بعضی منابع و مطالب را تغییر دهند ، مطالبی به آنها بیفزایند یا بخش هایی از آنها را حذف کنند ، دستیابی به منابع باید به وسـیله رمز عبور یا کد شناسایی محافظت شود ، تا حقوق و قوانین خصوصا قانون حق مولف برای نویسندگان و پدیدآورندگان آثار محفوظ بماند.
کاربران می توانند با استفاده از شبکه های محلی یا منطقه ای (LAN/WAN ) و یا شبکه جهانی (internet) به کتابخانه دسترسی پیدا کنند. این کتابخانه ها در واقع چهره دیجیتال و الکترونیکی کتابخانه سنتی هستند و دیدی کلی از همه اطلاعات موجود در کتابخانه ، بدون در نظر گرفتن نوع یا فرمت آنها در اختیار کاربر قرار می دهند. این کتابخانه ها نه تنها به کتابداران مجرب و ماهر نیاز دارند ، بلکه به خدمات متخصصان رایانه و شبــکه نیز محتــاج هستنـد و در آنـهامیزان ارتباط مستقیم یا رو در رو میان کتابدار و کاربر نهایی بسیارکم است.استفاده از کتابخانه دیجیتال به رایانه ای نیاز دارد که به اینترنت متــصل باشـد. این کتابخانه اطلاعـات را به میــز کاربر ، چه در اداره چه در خانه می آورد. با یک کتابخانه دیجیتالی رومیزی، خواننده هرگز نیازی به رفتن به ساختمان کتابخانه ندارد . هر جا که رایانه شخصی با یک اتصال شبکه ای وجود داشته باشد کتابخانه دیجیتالی وجود خواهد داشت . درب های کتابخانه های دیجیتالی هرگز بسته نمی شود................